Letter dated December 1997 from Halina Choroszewska (herb sreniwa)
kopia wywodu choroszewskich h jastrzembiec
dated 1837 01 15
please click image for larger view
view original scanned images
using http://www.onlineocr.net/ to convert from jpeg to text in polish:
KOPIA
Wywod. Familii Urodzonych CHOROSZEWSKICH h."Jastrzębiec"
Roku Tysiąc Ośmset Trzydziestego Siodmego
Miesiąca Stycznia Piętnastego
/15.01.1837r./
Przed Nami Janem Marcinkiewiczem Żaba,Mileńskim Guberskim
Marszałkiem Radzcą Stanu, Komandorem y Kawalerem. Prezydującym oraz
Deputatami z powiatów a mianowicie:Upitskiego-Felicyanem Bożeniem
Jałowieckim Urzędnikiem 7-mej Klassy y Kawalerem, Oszmiańskiego-
Michałem Mokrzyckim Radzcą Honorowym, Kowieńskiego-Bernardem Kudorowskim.
Radzcą Honorowym y Wileńskiego-Janem Krukowskim Kollegskim
Sekretarzem do przyjmowania y roztrząsania wywodów szlacheckich
wybranymi złożony został wywod Rodowitości Starożytnej Szlacheckiej
Familii Urodzonych Choroszewskich /herbu Jastrzębiec/ przy prośbie
dworzanina Sylwestra-Syna Antoniego 0horoszewskiego‚ do deputacyj
niniejszey podaney w której wyraził: Że Familia proszącego, Herbu
Jastrzębiec używaiaca,przez Dekret wywodowy w Deputacyj ninieyszey
w Roku 1820 Julii 23 Dnia nastały w Dostojeństwie Dworzanskim
przyznaną została. Lecz że z rozporządzenia Zwierzchności Czynność teyże
Deputacyj w latach 1818, 1819 y 1820 roku Uległa nowemu rozbiorowi,
bardziey że powyższym Dekretem Cytowane Tranzakta niektóre niemogły
się wynaleźć - a Inne Tranzakta przekonywuiące o rodowitości
Dworzańskiey‚niemniey stopniowe pochodzenie pokoleń Familii, oraz
posyadanie ziemnych posiadłości wykazujące - Często wspomnionym wywodowym.
Dekretem niebyły obięte‚ przeto na cel sformowania poprawnego
Dekretu y przedstawił proszący, iakie dziś ma zebrane annały następnie
rzecz objaśnią.
==Wzięty za protoplastę do Ninieyszego Wywodu ==
MIKOLAY SAMUELOWICZ CHOROSZEWSKI Czesznik W-ttwa Smoleńskiego,
szczycąc się od przodków Rodowitością Szlachecką y używając właściwych
temu stanowi prerogatyw, posiadał Dziedzictwem Dobra SAWICIANY
-2-
alias POŁAWKIE zwane z poddanemi,w Woiewodstwie Wileńskim położone
y też Synowi swemu JANOWI stopniem naturalney sukcesyi w wieczyste
podał władanie - z kolej JAN MIKOŁAJEWICZ pomienione wyżej
dobra SAWICIANY alias POŁAWKIE, prawem prodażnym w roku 1735 M-ca Apr.24 dnia
uczynionym y w teyże dacie przed aktami Grodzkiemu Wttwa Wileńskiego
przyznanym z całą do onych przynależnością, zabudowaniem Dwornym
y poddanskim - Bratu Stryjecznemu ANTONIEMU CHOROSZEWSKłEMU
wieczyście postąpił - następnie wyżey rzeczony JAN MIKOLAIEWICZ w pożyciu
malżenskim wydał na świat syna JÓZEFA y temu przez punkta Testamentowe
w 1755r. Marca 12 dnia sporządzone, w tymże roku Junii 12 do akt
Grodzkich Wttwa Wileńskiego wprowadzone, Summę pieniężną za obligiem
trzy tysiące pozostaley u ANTONIEGO CHOROSZWSKIEGO z wybycia Dóbr
SAWICIAN alias POLAWKIEM wynikłą - oraz majętność Zastawną DOWISZKIEM
zwana, z Całym Dobytkiem - Tudzież ludzi poddanych z Siemieniztością
zapisał - Podobnież z JÓZEFFA JANOWICZA urodził się syn ANTONI.
Metryka Chrztu Datty 1785r. Marca 18 d. z Ksiąg Kościoła
Iłłuksztanskiego wyjęta y przez Rzymsko Katolicki Wileński Duchowny Konsystorz
zaświadczona‚pochodzenie Jego z Oyca JÓZEFA wykazuie - wreście
poszczególniony już wyżey ANTONI JÓZEFÓWICZ CHOROSZEWSKI przeniósł
się był z Litwy do Białorusko-Witebskiey Gubernii y obrawszy
pomieszkanie w Demeburgskim powiecie tam w spiskach szlacheckich
zamieszczonym został - przy powrocie zaś nazad do Litwy, Świadectwo
Urzędowe Marszałka P-ttu Deneburgskiego Graffa Molla w Dniu 6 Januaryi
1820 go roku za Nr.3 uzyskał. Takowe w Rodowitości Dworzanskiey y
ozamieszczeniu się ANTONIEGO JÓZEFA syna CHOROSZEJSKłEGO w spiskach
Szlacheckich zapewnia a w czasie pobyttu swego w Litewsko-Wilenskiej
Gubernii nabył Dziedzictwem kondycye w okolicy MICIANACH,
alias Prystornianach/?/ w pttcie Upitskim położoną z Dziewięciu wedle
Rewizyi płci męzkiej Duszami, o tem prawo przedażne przez Tomasza
Pisanka Rotmistrza b Woysk Polskich w 1828r. Lutego 18 Dnia wydane,
-3-
w tamże roku 8-bra 26 dnia na Urzędzie /w wówczas Sądu Głównego/ a
dziś Izby Cywilney Wiłenskiey przez Plenipotenta Romana Brechfelda
przyznane - dale wiedzieć - niemniey że wspomniany ANTONI JÓZEFOWICZ
ma syna SYLWESTRA Metryka Chrztu Datty 1816r. Xbra 31 dnia w
Księgach Kościoła Filialnego Lauk...kiego/?/ zamieszczona a przez
Rzymsko Katolicki Duchowny Zmudzki Konsystorz Urzędowie wydana oraz przez
nastałą tam Rezollucyę zatwierdzona, poiaśnia - na koniec stosownie
do rozporządzenia Zwierzchności w roku 1834 Junii 6-go Dnia nie
raz wspomniany ANTONI JOZEFFOWICZ spis posiemiejny Dworzanski z zaięciem
między dalszą Familią syna SYLWESTRA do Dzieł Marszałka Pttu
Upitskiego przedstawił y w Księdze Dworzańskiey za Nr.1816
zamieszczonym został a naostatek - o szczyceniu się Dostoienstwem Dworzańskim
- o Uzyskaniu w Deputacyj Wilenskiey wydanego pod rokiem 1820
Julii 23 Dekretu aprobującego Rodowitość ich Dworzanską - o posiadaniu
z własnego nabycia MICIAN czyli PRYSTOWIAN z Dziesięciu Płci
Męzkiey wedle ostatniey Rewizyi Duszami - o podanie Rodosłowney y
Spisu Szlacheckiego świadectwo Marszałka Pttu Upitskiego pod dattą
15 7-bra ominionego1836r. za Nr.1186 nastałe - tę nayrzeczywistrzą
przedstawia wiadomość, a zatym prosił zmocy składających się
dowodów proszącemu z Oycem ANTONIM JÓZEFFOWICZEM CHOROSZEWSKIM,
Dostoienstwo Dworzanskie przyznać, Dekrett poprawczy sformować - Kopię
Urzędową z mającego nastać Dekretu wydać - Dzieło całe pospełnieniu
na Dyalekcie Rossyiskim Translacyi proszącemu dla przesłania do Heraidyi
na ostateczną opinię powrócić - z Dzieł Szlacheckich widać,
że przez Dekret w Dniu 23 Lipca 1820 r. uznany za Szlachcica ANTONI
syn JÓZEFFA z synem SYLWESTREM CHOROSZEWSCY.
NA FUNDAMENCIE: gdy ze Złożonych a wyżey wymienionych Dokumentów
wyzwierasię posesya ziemna SAWICIANY czyli POLOWKIE zwana z poddanymi,
we władaniu MIKOLAIA i syna jego JANA będąca z których ten
ostatni wyprzedawszy ią bratu stryjecznemu ANTONIEMU CHOROSZEWSKISMU
-4-
niedopłacone pienądze za SAWICIANY i majątek zastawny DOWISZKI
z poddanymi, synowi swojemu JOZEFFOWI przez Testament w 1755r. przekazał,
a od tego JOZEFFA pochodzi ANTONI Oyciec proszącego SYLWESTRA
na których dowodem są metryki Chrzestne oraz spisy Szlacheckie i świadectwo
Marszałka Pttu Upitskiego - Nadto gdy oyciec proszącego ANTONI
nabył w 1828r. majątek MłCIANY z Dziewięciu Duszami Rewizirskiemi,
który y teraz we władaniu proszącego zostaje, a przeto My Gubrrnski
Marszałek y Deputaci Powiatowi uznając takowe Dokumenta za zgodne z
przepisami w 40 punkcie IX Tomu Zbioru Praw wyrażonemi, proszącego
SYLWESTRA Syna ANTONIEGO, wnuka JOZEFFA a prawnuka JANA
MIKOLAIEWICZA CHOROSZEWSKIEGO za szlachcica uznajemy ogłaszamy y onego do księgi
rodosłowney Części pierwszey zapisujemy. Działo się na sesyj Deputacyi
Wywodowey Dworzanskiey Gubernii Wileńskiey w Wilnie.
Wileński Gubernski Marszałek, Radźca Stanu, Komandor i Kawaler:
Jan Marcinkiewicz Żaba
7-ej Kiassy Deputat, Kawaler: F.Jałowiecki
Deputaci Kudorowski i Krukowski
Sekretarz Jamontt
Iłukszta/Ilukste/ -- 15km --> Dyneburg/Daugavpiis/
Poniewież - Upita Miciany/Mióianai/ - Krakenava
Wilno - Ogrodniki - Rukojnie - Sawiciany - Miedniki - Szumsk
Miedniki - Oszmiana
-5-
/C.d./ Spis posiadanych przeze mnie materiałów:
1. Wypisy z ksiąg metrykalnych parafii wileńskich z lat 1798-1801,
1819- 1892. Rodowody "Jastrzębców", "Śreniawitów" oraz sporadycznie
występujących Choroszewskich - bez określonych powiązań rodzinnych.
2. Schematy linii genealogicznych obu rodowodów /"Jastrzębcy" w dość
ścisłej więzi powinowactwa z rodziną Niekraszów/.
3. Poszczególne notatki z różnych źródeł w powiązaniu z nazwiskiem Choroszewskich.
Przykładowo:
a. Wielka Encyklopedia Powszechna ilustrowana. Tom XI C.
Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie 1893r. str.819
Zarys działalności zawodowej, społecznej i naukowej
WINCENTEGO CHOROSZEWSKIEGO, inż.górnictwa, radcy stanu,
naczelnika zakładów rządowych w Królestwie Polskim.
b. Odnośnie wyżej wymienionego znajduje się notatka w formie zarysu
biograficznego Polskiej Akademii Umiejętności.
Mówi o tym Polski Słownik Biograficzny t.III Kraków 1937r.
str.428 za podpisem Jana Obrąpalskiego.
c. W tymże Słowniku na str.429 jest mowa o
WŁADYSŁAWIE CHOROSZEWSKIM /1836-1900/ mieszczaninie z gub.grodzieńskiej,
dyrektorze gimnazjum, postaci b.kontrowersyjnej w ujęciu
autora, niejakiego Henryka Mościckiego.
d. Natomiast Encyklopedia Powszechna t.V /C-Cul/ Warszawa 1861r. odnotowuje MICHAŁA
CHOROSZEWSKIEGO, który napisał i drukiem ogłosił traktat "O ukształceniu duszy czyli
wychowaniu moralnem", oraz "Rozmyślania na dzień Nowego Roku" umieszczone w Noworoczniku
Linksmine, w Wilnie 1841r.
e. Najstarszą wzmiankę o rodzinie Choroszewskich uzyskałam z dzie-ła "Powiat oszmiański"
autorstwa Czesława Jankowskiego, tomI
str.343 w wiadomości o rodzinie Ważyńskich h."Abdank".
"Bartom Ważyński, żołnierz w inflanciech sławny, o którym
Naruszewicz wspomina /.../ w 1620r. powiększają te liczne lenne
posiadłości Ważyńskiego dobra Bok i Iłło oraz kamienica w Dorpacie,
wzięta po Choroszewskich /.../
-6-
A teraz na temat niejasności i znaków zapytania w tekstach przesłanych mi przez Pana.
Myślę, że "Wywód Familil" pomoże w rozeznaniu wątpliwości,
ale ze względu na XIX-wieczną ortografię tekstu i sposób wyrażania w nim myśli,
może przysporzyć Panu wiele trudności. Dlatego relacjonuję w skrócie:
1. Samuel oprócz Mikołaja musiał posiadać drugiego syna o nie wspomnianym w wywodzie imieniu,
w odróżnieniu do jego wnuka Antoniego - stryjecznego brata Jana, który z nieznanych bliżej
powodów odsprzedaje kuzynowi Sawiciany, przypadłe mu w spadku po ojcu Mikołaju. Mówi o tym
prawo sprzedaży pod datą 24 kwietnia 1735r.
2. Kuzyn Antoni stryjeczny brat Jana, prawdopodobnie nie wywiązał się z długu za pozyskany
majątek i dlatego Józef, syn Jana na mocy testamentu ojca od dnia 12 marca 1755r. winien
odzyskać sumę pieniężną /3000/ oraz majętność zastawną Dowiszki.
3. Jaki był tego werdyktu rezultat - trudno powiedzieć, ponieważ w tym miejscu pojawiają się
w cytowanym wywodzie niejasności /???/ Dlaczego syn Józefa - Antoni przeniósł się /?/zLitwy
do dyneburgskiego powiatu, jeżeli był już tam urodzony? O tym zaświadcza jego metryka chrztu
z ksiąg kościoła iiłuksztanskiego pod data 18 marca 1785r. /Iłłukszta znajduje się na Łotwie
w odległości ok.15 km na plc-zach. od. Dyneburga, obecnie Daugavpils/.
4. Pozatem, Antoni Józefowicz winien był powrócić na Litwę nie później 1816r. ponieważ jego
syn Sylwester urodził się już na Żmudzi. Jego m-ka chrztu w konsystorzu Żmudzkim podaje datę
31 października 1816r. w par.Łauk...? /Odnalazłam na mapie miejscowość LAUKUVA, w odległości
(na pld-wsch.) ok.15 km. od Rietawy w drodze na Rosienie.
5. Antoni s.Józefa po powrocie na Litwę dochodził swego szlachectwa już 23 lipca 1820r. ale
maj.Miciany nabył dopiero 18 lutego 1828, które przyznano mu 26 października 1828r.
-7-
Odnośnie wyróżnień Orderem Virtuti Militari na przestrzeni lat 1798-1892 a więc w materiałach
mi dostępnych, oba rodowody nie wykazały. Z chwilą upadku powstania kościuszkowskiego
Choroszewscy w sferach wojskowych nie uczestniczyli, natomiast zajmowali nieraz ekspo-nowane
stanowiska w pionie ,urzędniczym. Mam jednak w notatkach dwie pozycje z okresu
wcześniejszego,mianowicie:
1. Akt wydany przez wileńską komisję archeograficzną w t.XV-ym, str.129, pod nr.85, z dn.16
lipca 1664r. na nazwisko Teodora Choroszewskiego, jenerała województwa Nowogródzkiego /.../
2. Formularny Spisek Sądu Granicznego P-ttu Wiłkomirskiego w roku 1816 Lipca 1 sporządzony, w
którym jest mowa o Piotrze, synu Mateusza Choroszewskim, lat50 - na temat jego służby w
wojsku /do roku 1794/, gdzie był za patentem Stanisława Augusta Króla, w pułku 5-ym Kawaleryi
Littewskiej Rotmistrzem i Auditorem /w ciągu 6 lat/.
Przy końcu tegoż roku za Ordynansem Kościuszki Naczelnika w Litewskim Woysku Generałem
Audytorem /w ciągu 3 miesięcy/. /.../
Wymieniony powyżej Piotr należy do linii "Śreniawitów", której wyeksponowane skrzydło liczy
swych przodków od 7-miu pokoleń:
Janusza - Mikołaja - Tomasza - Szymona - Mateusza - Ignaceg=Feliksa-- Władysława=Ludwika=Antoniego.
3. Przedstawicielem 8-go pokolenia tego skrzydła był: Ohoroszewski Wincenty=Ignacy=Jędrzej
urodzony w Wilnie 16.02.1845r. . zmarł 18.01.1901 w SUCHEDNIOWIE
Rodzice Władysław i Amelia z Bohdanowiczów Choroszewscy. To właśnie WINCENTY /nie Jerzy/ był
jednym z organizatorów hutnictwa i górnictwa w Zagłębiu Dąbrowskim. W spisie posiadanych
przeze mnie materiałów punkty "a" i "b" jego właśnie dotyczą.
4. Co dotyczy linii "Jastrzębców" to konkretne daty w metryce urodzenia /na podstawie
'Wywodu"! posiada jedynie Antoni i Sylwester, natomiast Ludwikowi rok urodzenia obliczałam,
na podstawie dat z met-ryki ślubu i śmierci, ponieważ m-ki chrzestnej nie znalazłam.
Mała poprawka: Konstancja=Ludwika c.Sylwestra ur.16.9,1850r./we wrześniu/
-8-
Z kolei kilka spostrzeżen: imiona Stefan i Kazimierz występowały dość często w linii
"Śreniawitów", natomiast u "Jastrzębców" spotkałam jeden raz.
Pozatem oba rodowody wykazują wyraźne powinowact-wo z osobami pochodzenia niemieckiego.
Wyróżniłam takie nazwiska jak: von Krauze, Schpitzbartke, Wagner, Hartmann, Hoyer
Co do osoby K.Choroszewskiej, mając na uwadze Claudię, oraz py-tania, czy to ta sama osoba,
co przeniosła się? - nie mogę odpowiedzieć. Natomiast zaciekawia mnie treść notatki z nią
związanej. Mianowicie osoba ojca, który wychował się w Narewiu /?/ O takiej miejscowości w
Polsce dotąd nie słyszałam. Jest rzeka Narew. Nad nią zaś dwie miejscowości, a roczej miasta:
Łomża i Ostrołęka, związane z miejscem urodzenia oraz młodości naszego ojca./Dyonizego
Choroszewskiego A gdzie dotąd mieszka część jego rodziny. Najstarszą siostrę ojca Marię z
Choroszewskich Chojnowską z częścią jej licznej rodzi-ny losy wojny przerzuciły /na ostatnim
etapie/ - do Anglii. Maria z najstarszą córką Heleną i jednym z synów Janem w,określonym
cza-sie mieszkali pod adresem: 35 Gleba Close, Pitstone N/R Leighton Burrards Beds, England
oraz 10 The Green Hasland, Chesterfield, Derbyshire, England. Dziś te adresy nie są już
aktualne, - dla mnie istnieją w sensie ciekawostki lokalnej.
Co dotyczy Choroszewskich zamieszkałych w powiecie łomżyńskim, mam kilka pozycji, które
mogłabym w miarę potrzeby udostępnić.
Na dzisiaj, to już chyba będzie wszystko, co mogłam w tym zakresie uzupełnić, poprawić,
skomentować... Bardzo mnie ujęła chęć współudziału ze strony Pana - w dziedzinie
zainteresowań genealogicznych, że aż na poziomie internetu /1/, który dla mnie nie jest
dostępny... /niestety/. Na pociechę, ośmielam się zauważyć, że nie potrzebuje Pan zanadto się
trudzić w tłumaczeniu na język polski... Kiedyś, bo aż przed 30-tu laty uczyłam się
angielskiego zaocznie. W rezultacie prawie zupełnie nie rozumiem m o w y, ale teksty pi-sane
- dostatecznie. Dla przykładu: notatkę dotyczącą Virtuti Militari oraz działalności
Wincentego Ch. w Zagłębiu Dąbrowskim - roz-szyfrowałam całkowicie. A zatem, cieszę się, że
tym optymalnym akcentem mogę zakończyć wreszcie swoje "wywody", skoro już nie genealogiczne,
to co najmniej sprzyjające naszej sprawie. Serdecznie pozdrawiam Pana i jego Rodzinę z okazji
zbliżających się świąt, łącząc wyrazy najlepszych, najcieplejszych życzeń!
At this Christmas Season and throughout the New Year may you be blessed with happiness
Wilno, grudzień 1997r. H.Choroszewska